Menisküs yırtıkları

 

Menisküsler diz ekleminde yarım ay şeklinde tibia (kaval kemiği) üst uç eklem yüzeyinin ½ - 1/3' ünü kaplayan fibrokartilajinöz (bağ dokusu ve kıkırdaktan oluşan) yapılardır. Yoğun bir şekilde sıkıştırıcı kuvettlere dayanacak elastisitede dizilmiş kollagen fibrillerden oluşurlar. Menisküslerin periferik (çevresel) kenarları, konveks ve eklem kapsülünün iç yüzeyine fiksedir. Ayrıca iç menisküs, diz ekleminin iç yan bağına tutunmuştur. Menisküslerin medial kenarları konkav ince ve serbesttir. Alt kenarları düz, üst kenarları ise konkavdır. Eklem kapsülüne tutunan kısmı damarlı, diğer kısımları ise damarsızdır. İç menisküs C harfi, dış menisküs C (0) harfi şeklindedir ve tibia düzlüğünün 2/3' ünü kaplar. Dış menisküs iç menisküse göre daha hareketlidir.bu anatomik yapısal özelliklerinden ötürü iç menisküs dış menisküse göre daha çok yaralanır.

 

Menisküslerin görevleri: 

Menisküslerin normal işlevleri için diz ekleminin normal işlevi gerekir.

• Eklem stabilitesinin sağlanması,

• Şok absorbsiyon işlevi (diz eklemine gelen kuvvetleri emer, amortisör gibi görev yapar),

• Eklemin yüzey uyumluluğunu sağlar,

• Eklem sıvısının eşit dağılımını sağlamak (lubrication) ,

• Synovianın (eklem zarı) sıkışmasını önlemek,

• Diz ekleminin aşırı ekstansiyonunu ve flexsiyonunu frenlemek,

• Ekleme gelen yüklerin iletimini ve geçişini sağlamak,

• Eklem yüzey alanını genişleterek temas stresinin azalmasını sağlamak.

 

Dizin flexion (bükme) ve ekstansiyon (diz ekleminin düz olarak uzatılması) hareketi sırasında tibia düzlüklerini izlerken rotasyon (dönme) sırasında femurun kondillerini izler, menisküsler genellikle diz ekleminin rotasyonu (dönmesi) sırasında yaralanırlar. Elastisite ve yapışma yerlerinden dolayı menisküsler eklemin merkezine doğru ilerlemezler.

 

KLİNİK MUAYENE

Muayene tüm alt ekstremiteye (bacağa) yönelik olmalıdır. İyi bir dikkatli anamnez (sorgulama), fizik muayna ve standart grafilerle beraber NMR ve artroskopi ile konulur.

 

Menisküs yırtıklarının belirtileri iki grupta toplanır:

1. Kilitlenme olan ve tanının belirgin olduğu grup,

2. Kilitlenme olmayan ve tanının zor olduğu grup. Kilitlenme, genellikle iç menisküsün longitudinal (uzunlamasına), kova sapı yırtıklarında olur.
Kilitlenme, dizin değişik fleksion derecelerinde kalıp hiç hareket etmemesidir.

 

Kilitlenme olmayan tanının zor olan grupta dikkat edilecek bulgular:

a. Boşalma hissi

b. Diz ekleminde şişlik (efüzyon),

c. Uyluk ön dizdeki kaslarda zayıflama (atrofi), diz ekleminin iç ve bölgesinde basmakla duyarlı olması.

 

Bu bulgularla kesin tanı konulamaz ise, o zaman menisküs yırtıkları lehine olan TANISAL TESTLER uygulanır. Bu testlerin sonucu, bizde menisküs yırtığı hakkında ipucu verebilir. Kesin tanıya gitmek için, standart röntgen grafileri, bilgisayarlı tomografi (BT) manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi radyolojik tekniklerle tanı hataları % 5'in altına indirilebilir. Artroskopik girişimle %100 kesin tanı ve tedavi olanağı vardır.

 

TEDAVİ

Menisküs yırtıkları konservatif (ameliyatsız) ve cerrahi (meliyatla) tedavi edilirler. Konservatif tedavide; yırtık,akut (3 hafta) ise, menisküsün kanlanma bölgesinde ise, kenarları ayrılmamış stabil ise, çevresel (periferik) yırtığın uzunluğu 15 mm'den küçük ise, konservatif (ameliyatsız) iyileşme olasılığı vardır.

 

Bu koşulların dışındaki yırtıklarda ise, artroskopik girişimle hem kesin, tedavi yapılır. Periferik yırtıklarda (damarlı bölgede) meniskus dikişler konularak yırtıldığı yere tekrar tuturularak tamir edilebilinir., damarsız bölgedeki yırtıklarda ise parsiyel (kısmi), subtotal menisektomi uygulanır, yani yırtık kısım çıkarılır. Son yıllarda organ bağışlarının yaygınlaşması ile kadavradan alınan meniskusun gereksinimi olan bir dize transplantasyonuda tedavi seçeneklerinden biridir.

 

Menisküs yırtıklarında artroskopik girişimden sonra, hemen rehabilitasyona başlanır. Bu rehabilitasyonun içeriği, quadriceps (uyluk ön bölge kasları) ve hamstring (uyluk arka bölge kasları) izometrik izotonik hareketlerine başlanmasıdır. Eğer menisküs periferik (çevresel) yırtıkları dikişle tamir edilmişse, spora 6 ay sonra dönebilir .Parsiyel menisektomilerde ise, iyi bir rehabilitasyondan sonra 2 hafta içerisinde spora dönülebilir.